Ochrona środowiska w firmie

W przypadku składowania lub magazynowania odpadów podmiotem korzystającym ze środowiska, zobowiązanym do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar pieniężnych jest:

• posiadacz odpadów, czyli ten, kto faktycznie włada odpadami;
• podmiot, który przekazał odpady – tylko w przypadku jeśli odpady zostały przekazane na rzecz podmiotu, który nie uzyskał wymaganego pozwolenia w zakresie gospodarki odpadami;
• podmiot, któremu przekazano odpady - kiedy osoba fizyczna, która nie jest przedsiębiorcą, przekazuje odpady podmiotowi, który nie uzyskał wymaganego zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami.

W większości przypadków opłatę za korzystanie ze środowiska w zakresie składowania odpadów ponosi zarządzający składowiskiem.

Wysokość opłaty za składowanie odpadów zależy od ilości i rodzaju składowanych odpadów, a w przypadku opłat podwyższonych również od czasu składowania danych odpadów.

Obowiązek prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów wynika bezpośrednio z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.).

Dotyczy on posiadacza odpadów, czyli każdego, kto faktycznie włada odpadami, ale także (w ograniczonym zakresie) transportującego odpady. 

Obowiązki ewidencyjne dotyczą przedsiębiorców:

• wytwarzających odpady;
• zbierających odpady;
• transportujących odpady ;
• odzyskujących odpady;
• odbierających odpady komunalne;
• unieszkodliwiających, w tym składujących odpady;
• zagospodarowujących komunalne osady ściekowe.

Do prowadzenia ewidencji wykorzystuje się z góry ustalone wzorów dokumentów:

• karty przekazania odpadu;
• karty ewidencji odpadu, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie.

Dowodem zdania odpadu uprawnionemu odbiorcy jest karta przekazania odpadu, wypełniana przez posiadacza odpadów przekazującego odpad. Należy ją sporządzić w odpowiedniej liczbie egzemplarzy – po jednym dla każdego z posiadaczy.

W przypadku niektórych rodzajów odpadów, wytwarzanych w niewielkiej ilości, nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów. Listę rodzajów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji zawiera rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1735).

Natomiast karta ewidencji odpadu przeznaczona jest do rejestracji ilości odpadu jednego rodzaju. Należy ją wypełniać dla każdego rodzaju odpadów oddzielnie wg wzorów, gdyż na ich podstawie sporządza się zbiorcze zestawienia danych.

Każdy prowadzący ewidencję odpadów ma obowiązek przekazania właściwemu marszałkowi województwa, w terminie do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy, zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, sposobach gospodarowania i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania.

Wytwórca odpadów przedstawia za pomocą kart ewidencji ilość odpadów wytworzonych, poddanych odzyskowi lub unieszkodliwieniu oraz ilość odpadów przekazanych w tych celach odbiorcy odpadów lub gromadzonych z przeznaczeniem do wykorzystania. 

W pewnych sytuacjach dopuszczalne jest prowadzenie ewidencji uproszczonej, która opiera się tylko i wyłącznie o kartę przekazania odpadu. Uproszczona ewidencja odpadów dotyczy przedsiębiorców posiadających status małego lub średniego przedsiębiorcy, którzy:

• wytwarzającą nie więcej niż 0,1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie;
• wytwarzają nie więcej niż 5 Mg odpadów innych niż niebezpieczne (niebędących odpadami komunalnymi).

Podmiot korzystający ze środowiska w zakresie gospodarki wodno-ściekowej powinien prowadzić i aktualizować co rok ewidencję w tym zakresie.

Ewidencje zawierają odpowiednio (w zależności od rodzaju korzystania ze środowiska) informacje o:

• ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej;
• ilości, stanie i składzie ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi;
• wielkości, rodzaju i sposobie zagospodarowania terenu, z którego odprowadzane są ścieki stanowiące wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów;
• wielkości produkcji ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych oraz powierzchni użytkowej stawów eksploatowanych w cyklu produkcyjnym w obiektach chowu lub hodowli tych ryb lub tych organizmów, za okres od dnia 1 maja roku rozpoczynającego cykl do dnia 30 kwietnia roku następującego po zakończeniu tego cykli produkcyjnego.

Podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany jest przekazać do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (w terminie do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza) wykaz zawierający informacje i dane dotyczące ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej oraz informacje o ilości, stanie i składzie ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi. Na podstawie wykazu określa się wysokość opłat za korzystanie ze środowiska.

Zgodnie z art. 273 ww. ustawy Prawo Ochrony Środowiska, opłaty za korzystanie ze środowiska powinien ponosić każdy podmiot korzystający ze środowiska w zakresie:

• wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza
• wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi
• poboru wód
• składowania odpadów
• korzystania ze śródlądowych dróg wodnych oraz urządzeń wodnych stanowiących własność Skarbu Państwa

W praktyce oznacza to, że obowiązek płacenia za korzystanie ze środowiska spoczywa praktycznie na większości przedsiębiorców. Opłaty te wnosi się raz na rok (wyjątkiem jest podmiot ponoszący opłatę zryczałtowaną za odprowadzane ścieki pochodzące z chowu lub hodowli ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych) na wygenerowane indywidualnie konto właściwego Urzędu Marszałkowskiego. Opłatę ustala we własnym zakresie podmiot korzystający ze środowiska i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego za dany rok kalendarzowy do dnia 31 marca następnego roku.

Trudność zaś polega na tym, iż przedsiębiorca ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty, wg stawek opłat obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce.

Jednakże ustalenie i wniesienie opłaty to jeszcze nie wszystko. Wraz z opłatą przedsiębiorca obowiązany jest do przedłożenia marszałkowi województwa wykazu, zawierającego informacje i dane, które posłużyły do ustalenia wysokości opłat. Powyższa ewidencja związana z danymi dotyczącymi korzystania ze środowiska, powinna zostać przedstawiona na specjalnych, określonych rozporządzeniem Ministra Środowiska formularzach.

W przypadku uchylenia się od obowiązku przedłożenia wykazu wraz z należną opłatą, taką opłatę ustali marszałek województwa w drodze decyzji. Wówczas podstawą takich wyliczeń staną się własne ustalenia lub wyniki kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Z obowiązku wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska ww. zakresie zwolniony jest natomiast podmiot, dla którego wyliczona półroczna wysokość opłat nie przekracza 400 zł. Jednakże brak obowiązku wniesienia opłat nie stanowi zwolnienia od obowiązku przedłożenia marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wykazu informacji o zakresie gospodarczego korzystania ze środowiska.

Ścieki

Ilość i skład ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi ustalane są w miejscu wylotu ścieków z instalacji służących do ich oczyszczania lub kolektorów eksploatowanych przez podmioty korzystające ze środowiska. W przypadku wprowadzania wód chłodniczych wraz z innymi rodzajami ścieków ilość i skład ścieków ustala się przed ich zmieszaniem.

Natomiast wysokość opłaty za wprowadzanie ścieków zależy od rodzaju substancji zawartych w ściekach i ich ilości, rodzaju tych ścieków, a w przypadku wód chłodniczych także od temperatury tych wód.

Pobór wód

Do ponoszenia opłaty z tytułu poboru wód zobowiązane są wszystkie podmioty, które z nich korzystają, za wyjątkiem wskazanych prawem sytuacji i działalności gospodarczych (pod określonymi warunkami). Przykładem może tu być pobór wód wykorzystywanych do:

• funkcjonowania pomp ciepła lub geotermii, wykorzystujących wody podziemne
• na potrzeby energetyki wodnej, pod warunkiem zwrotu takiej samej ilości wody, co najmniej nie gorszej jakości;
• nawadniania wodami powierzchniowymi użytków rolnych i gruntów leśnych

Prowadzący instalację, która emituje do środowiska gazy lub pyły i wymaga uzyskania pozwolenia ma obowiązek prowadzenia monitoringu zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza poprzez zapewnienie wykonania pomiarów wielkości emisji we wskazanym zakresie. Ciągłość lub okresowość pomiarów emisji z instalacji albo urządzenia, oraz częstotliwości ich prowadzenia określone zostały odpowiednim rozporządzeniem, które określa również referencyjne metodyki wykonywana pomiarów oraz sposób ich ewidencjonowania.

Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są zobowiązani do ewidencjonowania wyników przeprowadzonych pomiarów oraz ich przechowywania przez 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, którego dotyczą.

Pozwolenia i zgłoszenia

Uzyskanie pozwolenia czy zgłoszenia oznacza zgodę na wprowadzenie do środowiska substancji i energii. Regulują one dla instalacji pod względem prawnym korzystanie ze środowiska. Pozwolenie wydawane jest w formie decyzji administracyjnej na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat.

Jeżeli instalacja zwolniona jest z obowiązku uzyskania pozwolenia to na ogół wymaga zgłoszenia właściwemu organowi lub uzyskania innych decyzji administracyjnych.

Jeśli prowadzenie instalacji wiąże się z korzystaniem ze środowiska, które wykracza poza ramy powszechnego korzystania ze środowiska wymaga uzyskania pozwolenia zintegrowanego lub tzw. pozwoleń sektorowych na wprowadzanie zanieczyszczeń do poszczególnych elementów środowiska.

Podmiot korzystający ze środowiska jest zobowiązany do ponoszenia opłat z tytułu wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza. Opłatę tą nalicza się na podstawie wielkości rzeczywistej emisji oraz wielkości stawki jednostkowej, które to są dzielone w zależności od źródła emisji:

• w przypadku możliwości ustalenia rodzaju i ilości gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza (np. instalacji)
• z procesów przeładunku benzyn silnikowych
• z kotłów o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW (kotłownie
• z procesów spalania w silnikach spalinowych
• z chowu lub hodowli drobiu

W przypadku, kiedy podmiot korzysta ze środowiska:

• bez pozwolenia na wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza
• na zasadach pozwolenia zintegrowanego
• zobowiązany jest do ponoszenia opłat podwyższonych.

Każdy podmiot korzystający ze środowiska zobligowany do uiszczania opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza wnosi ją do dnia 31 marca roku następującego po okresie rozliczeniowym, którego ta opłata dotyczy.

Opłaty za emisje gazów cieplarnianych i innych substancji

Natomiast kwestie opłat z tytułu emisji CO2 regulowane są m.in. przepisami ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. Nr 122 poz. 695).

Prowadzący instalację, któremu przyznano uprawnienia do emisji, uiszcza opłatę w wysokości równej iloczynowi liczby uprawnień do emisji przyznanych na pierwszy rok okresu rozliczeniowego i obowiązującej w roku poprzednim, jednostkowej stawki opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza dla CO2.

Prowadzący instalację, który uiścił powyższą opłatę nie ponosi, w pierwszym roku okresu rozliczeniowego, opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, za wprowadzanie do powietrza CO2, na którego emisję uzyskał uprawnienia do emisji. Jest jednak obowiązany do złożenia marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wykazu zawierającego informacje i dane o wprowadzonych do powietrza ilościach substancji.

Obowiązkiem podmiotów korzystających ze środowiska jest prowadzenie aktualizowanej co rok ewidencji. Wykorzystuje się ją następnie do ustalenia wysokości opłat za korzystanie ze środowiska. Ewidencja przekazuje się wraz z naliczonymi opłatami w formie wykazu do marszałka województwa oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska właściwych ze względu na miejsce prowadzonej działalności. 

Ewidencja i sprawozdawczość w zakresie korzystania ze środowiska obejmuje informacje w zakresie:

• korzystania ze środowiska wodnego,
• ewidencji odpadów;
• ewidencji wyników pomiarów emisji do powietrza i wyników pomiarów ilości pobieranej wody.

Zgodnie z ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 130, poz. 1070 z późn. zm.), podmiot korzystający ze środowiska wprowadzający gazy lub pyły do powietrza jest zobowiązany do wprowadzenia do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji w formie elektronicznej, po uzyskaniu loginu i hasła, raportu rocznego. Raport ten jest sporządzany raz w roku do końca lutego, za rok poprzedni. Pierwszy raport należało sporządzić za rok 2010.

Krajowa baza o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji jest prowadzona przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE).

Raport roczny powinien zawierać informacje o:

• wielkościach emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska;
• wielkościach produkcji oraz charakterystyce surowców i paliw towarzyszących emisjom;
• środkach technicznych mających na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji;
• wielkościach emisji zredukowanej i emisji unikniętej w wyniku przedsięwzięć realizowanych przez podmioty korzystające ze środowiska oraz terminach osiągnięcia tych redukcji
• planowanych terminach uruchomienia nowych przedsięwzięć oraz wielkości emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza z tych przedsięwzięć.

Jeżeli planowana przez Ciebie inwestycja może znacząco oddziaływać na środowisko naturalne (zawsze lub potencjalnie, czyli znajduje się w grupie I lub II przedsięwzięć ) to wówczas czeka cię przystąpienie do postępowania oceny oddziaływania na środowisko. Dla przedsięwzięć z grupy I jest ono obligatoryjne natomiast dla tych z grupy II obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko stwierdza w drodze postanowienia organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko kończy się uzyskaniem przez Inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Decyzję wydaje się również, jeżeli organ ją wydający nie stwierdzi konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Jeśli zaś konieczne jest jej przeprowadzenie również konieczne sporządzenie będzie raportu oddziaływania na środowisko, a w niektórych przypadkach przygotowanie karty informacyjnej. Zakres raportu ustalony jest odgórnie, jednakże można wystąpić o podanie zakresu takiego raportu. Jednakże konieczne będzie zgromadzenie szeregu wymaganych informacji.

Ocenę oddziaływania na środowisko wykonuje się także dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000 oraz dla tych mogących oddziaływać transgranicznie.